Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η έρευνα στη ναυτιλιακή ιστορία έφερε στην ελληνική ιστοριογραφία από τη δεκαετία του 1990 μια νέα μεθοδολογία, χρησιμοποιώντας νέες/τεχνολογίες πληροφοριών μαζί με νέες έννοιες και ερμηνείες. Η χρήση νέων τεχνολογιών, ο σχηματισμός εκτεταμένων βάσεων δεδομένων και η χρήση του συστηματικού συνδυασμού τοπικών, εθνικών και ξένων αρχειακών πηγών από διάφορες χώρες και διαφορετικές γλώσσες δεν είχαν εφαρμοστεί ποτέ πριν σε τέτοια κλίμακα, με τόσο συστηματικό και οργανωμένο τρόπο με τη χρήση μεγάλων πολυεθνικών και πολύγλωσσων ομάδων. Η συνεισφορά της Ναυτιλιακής Ιστορίας στην Ελληνική Ιστορία και ευρύτερα στην ιστορία της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, είναι η ανάδειξη θάλασσας ως ο κύριος παράγοντας αλλαγής, ζωτικής σημασίας για την οικονομική βιωσιμότητα και ανάπτυξη.
Βιβλιογραφία: Gelina Harlaftis, “Greek Maritime History: Navigating Greek Maritime Historiography in Domestic and International Waters” in Katerina Galani and Alexandra Papadopoulou (eds), Greek Maritime History. From the Periphery to the Centre, Brill, Leiden, 2022, σελ. 8-51.
Η έρευνα στην Ελληνική Ναυτιλιακή Ιστορία τα τελευταία σαράντα χρόνια αναπτύχθηκε μέσα από μερικά βασικά ερωτήματα και θεματικές.
1) To πρώτο ήταν η εξέταση της σημασίας της ναυτιλίας στην Ελλάδα, καθώς και η επίδρασή της στην εθνική οικονομία κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Πόσο μεγάλος ήταν ο στόλος των Ελλήνων, ποια ήταν η σύνδεση των Ελλήνων εφοπλιστών με την Ελλάδα και τι επενδύσεις έκαναν στην ελληνική οικονομία;
2) Το δεύτερο αφορούσε τη θεαματική ανάπτυξη των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών τον εικοστό αιώνα. Ποιοι ήταν οι Έλληνες εφοπλιστές και πού ήταν οι ναυτιλιακές τους εταιρείες; Από πού προήλθαν και τι σχέση είχαν με Έλληνες ναυτικούς; Πως επηρέασαν την παγκόσμια ναυτιλία;
3) Η τρίτη θεματική ασχολήθηκε με τη σημασία της ναυτιλίας πέρα από τα όρια του ελληνικού κράτους τον δέκατο όγδοο και δέκατο ένατο αιώνα: τα επιχειρηματικά δίκτυα που σχημάτισαν, ποια αυτοκρατορία(ες) και κράτη υπηρέτησαν. Συνδεδεμένες με αυτό ήταν οι ελληνικές εμπορικές κοινότητες της διασποράς που βρίσκονταν στις κύριες πόλεις λιμάνια της Ευρώπης.
4) Η τέταρτη ερώτηση αφορούσε τα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου που αναπτύχθηκαν ως θαλάσσιες κοινότητες. Εξέτασε τις νησιωτικές ναυτικές κοινότητες και γιατί ήταν τόσο σημαντικές για τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα. Εξέτασε περαιτέρω τα αναπτυξιακά τους πρότυπα ως απάντηση στις πολιτικές, οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Εξέτασε επίσης την ελληνική ναυτική εργασία στα θαλάσσια νησιά και τη σύνδεσή τους με τις πλοιοκτήτριες εταιρείες.
5) Η πέμπτη ερώτηση αφορούσε την ανάπτυξη μιας γενικότερης ιστορίας της θάλασσας. Ως μονάδα έρευνας επιλέχθηκαν η Ανατολική Μεσόγειος και η Μαύρη Θάλασσα και η έρευνα επεκτάθηκε και πέρα από τους Έλληνες. Αναπτύχθηκε μια προσέγγιση μέσω της μελέτης των θαλάσσιων περιοχών, του σχηματισμού συστημάτων χερσαίων/ποτάμιων/θαλάσσιων μεταφορών, πόλεων λιμένων, εμπορίου και ναυτιλίας και επιχειρηματικών δικτύων.